Unang Pagsubok Panuto: Basahin ang mga pangungusap. Isulat ang titik ng iyong napiling sagot sa sagutang papel na nasa pahina 9 ng modyul na ito. - 1. Anong bahagi ng katawan ang ginagamit upang makakita? A. dila B. ilong C. mata D. tainga 2. Alin sa mga sumusunod ang gamit ng ating tainga? A. nakakaamoy B. nakakakita C. nakakarinig D. nakakaramdam 3. Ang sumusunod ay mga bahagi ng ilong MALIBAN sa ________. A. nasal cavity C. nostrils B. pinna D. olfactory nerves 4. Ano ang lasa mayroon ang tsokolate, asukal, at keyk? A. matamis B. maasim C. maalat D. mapait 5. Alin sa sumusunod ang HINDI nagpapakita ng tamang paraan ng pangangalaga ng balat? A. pagligo araw-araw C. pag-inom ng maraming tubig B. pagtulog ng maaga D. paglalakad ng nakayapak Balik Tanaw Panuto: Tukuyin kung anong bahagi ng katawan ang nasa larawan. Piliin ang sagot sa kahon at isulat sa iyong sagutang papel (pahina 9). 1. 2. 3. 4. 5. Mga Pagpipilian: kamay ilong tainga dila mata Maikling Pagpapakilala ng Aralin Panuto: Bago tayo magpatuloy sa ating aralin, atin munang kantahin ang inihanda kong awitin sa tono ng “Bahay Kubo”. Ang Mga Pandama Ni: Gng. Rezaline B. Celso I II Mata, tainga, ilong, dila, Ang mga ito ay mahalaga, At mga balat ay bahagi ng Iyong ingatan at alagaan, Ating katawan para makadama Tuklasin natin sa ating aralin Halinat ating alamin. Mga pandama’t gawain. (Ulitin) Mahusay! Binabati kita sa iyong masiglang pagkakaawit. Alam mo ba kung tungkol saan ang iyong inawit? Tara! Samahan mo akong talakayin at alamin ang mga bahagi at kahalagahan ng ating Pandama. Handa ka na ba? Tayo na’t magsimula! Ang awit na iyong binasa ay maaring mapakinggan sa Youtube link na ito: https://youtu.be/291AXdtcgsY 2
Gawain 1: Matang Nakakakita! Layunin: Natutukoy ang mga bahagi ng mata at gawain nito. Gawain 1.1: Panuto: Ibigay ang titik na katumbas ng mga hugis sa bawat bilang upang makumpleto ang salita na tumutukoy sa bahagi ng mga mata. Isulat ang sagot sa iyong sagutang papel (pahina 9). A C E I L N O P R S T U 3. Hal: CORNEA 4. 1. 2. 5. ___________ NERVE Gawain 1.2: Panuto: I-trace ang mga salita upang mabasa at malaman ang gawain ng mga bahagi ng mata na natukoy sa itaas. Isulat naman sa patlang ang salitang nabuo sa katumbas na bilang sa Gawain 1.1. Gawin ito sa iyong sagutang papel (pahina 9). Hal: Ang cornea ay parang malinaw na salamin na tumatakip sa unahan ng mata. 1. Ang ________ ay bahaging may kulay na komokontrol sa liwanag na pumapasok sa ating mata. 2. Ang ________ ay hugis bilog at dito pumapasok ang liwanag sa ating mata. 3. Ang ________ ay gitnang bahagi ng mata na nagbibigay ng larawan na makikita sa retina. 4. Ang ________ ay nagsisilbing pansala sa sobrang taas ng liwanag upang makabuo ng imahe at magkaroon ng pokus sa mga bagay na nakikita. 5. Ang ____________ ay tagapag-ugnay ng mensahe ng mata sa utak. Paglalapat ng gawain sa tahanan Gawain: Gumuhit ng larawan ng mata at mga bagay na paborito mong makita, lagyan ito ng pamagat na “Ang mga bagay na paborito kong makita”. Gawin ito sa iyong kuwaderno sa Science. 3
Gawain 2: Taingang Nakakarinig! Layunin: Nakikilala ang mga bahagi ng tainga at gawain nito. Panuto: Pag-aralan ang larawan ng tainga sa ibaba. Tukuyin kung anong bahagi ng tainga ang gumaganap sa paglalarawan ng bawat bilang. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel (pahina 9). Eardrum pinna cochlea Ear canal Auditory nerve 1. Ang panlabas na bahagi ng tainga at sumasagap ng tunog 2. Ito ay isang tubo na dinadaluyan ng tunog kung saan nabubuo ang earwax 3. Ito ay isang manipis na balat na gumagalaw at nagba-vibrate kapag ang tunog ay umabot dito 4. Hugis suso na may lamang likido at nakakaramdam ng paggalaw kapag nakakasagap ng tunog 5. Ugat na naghahatid ng mensahe sa utak upang magbigay kaalaman sa tunog na narinig Paglalapat ng gawain sa tahanan Gawain: Gumuhit ng larawan ng tainga at isulat ang pamagat ng awitin na paborito mong marinig, lagyan ito ng pamagat na “Ang aking paboritong awitin”. Gawin ito sa iyong kuwaderno sa Science. Maaari mo ring pakinggan at sabayan ang awiting iyong napili sa radyo o Youtube. 4
Gawain 3: Ilong Nakakaamoy! Layunin: Nakikilala ang mga bahagi ng ilong at gawain nito. Panuto: Tukuyin kung ano ang gawain ng mga bahagi ng ilong sa bawat bilang. Makakatulong ang mga hugis sa pagtukoy ng iyong kasagutan. Isulat ito sa iyong sagutang papel (pahina 9). 1. Nostrils A. Bahagi sa likod ng ilong na nasa gitna ng mukha, malimit na basa, mainit at natatabunan ng uhog na tumutulong sa pagsala ng dumi 2. Nasal cavity B. Ito ay mga buhok sa loob ng ilong at nagsisilbing pansala sa mga dumi 3. Olfactory Nerves C. Ito ang tawag sa dalawang butas ng ating ilong, sa loob nito ay may mga buhok na sumasala sa mga dumi 4. Cilia D. Kumukuha sa amoy na dala ng hangin, ugat sa ilong na tagapag-ugnay patungo sa utak upang matukoy ang naamoy Gawain 4: Dilang Nakakalasa! Layunin: Nakikilala ang mga bahagi at tungkulin ng dila. Gawain 4.1: Panuto: Sagutin ang katanungan at tukuyin ang mga bahagi ng lasa sa dila, sa tulong ng mga numero na may katumbas na titik. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 blanko a b d e i l m p s t u Tanong: Ang lasa ng pagkain ay dumadaan sa bahaging ito ng dila. Anong bahagi ito? Sagot: 1. 10 1 9 10 4 0 2 11 3 9 4. 7 1 8 1 5 10 2. 7 1 1 6 1 10 4 5 6 2 5 5. 7 1 1 9 5 7 . 3 2 6. 11 7 1 7 5 3. 7 1 10 1 7 5 9 5
Karagdagang Kaalaman Alam mo ba na umami o masarap ang panlasa sa gitnang bahagi ng taste buds kung saan ito ay isa sa limang pangunahing panlasa. Ang lasang ito ay nasa pagkaing tulad ng mga sabaw at lutong karne. Gayunpaman, walang tiyak na pwesto ang limang pangunahing lasa ng ating dila. Maari nating malasahan ang pagkain ayon sa kaniyang lasa sa tulong ng ating mga taste buds. Gawain 4.2: Panuto: Tikman at ibigay ang lasa ng mga sumusunod, patnubay ng nakakatanda ay kinakailangan. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel (pahina 9). 7. Ampalaya 8. Suka 9. Asin 10. Asukal Gawain 5: Balat na Nakakaramdam Layunin: Nakikilala ang mga bahagi at tungkulin ng balat. Panuto: Kumpletuhin ang talata sa tulong ng mga pagpipilian sa ibaba upang matukoy ang gawain ng mga bahagi ng balat. Isulat ang sagot sa sagutang papel (pahina 9). Bahagi at Tungkulin ng Balat Ang balat ay binubuo ng dalawang bahagi. Ang 1. _E____________ ang unang bahagi, ito ay panlabas na bahagi ng balat kung saan makikita ang dead skin cells. Ito ang bahagi na ating nakikita at nadarama. 2._D______________ ang ilalim na bahagi ng balat na sumasaklaw sa blood vessels, nerves, sweat glands at oil glands. 3._H_____________________ naman ang tawag sa kaloob-loobang bahagi ng balat at imbakan ng taba. Ang 4._O________ _____ ay nagbibigay ng langis sa balat para malambot ang buhok at balat natin. 5. S____________ naman ang gumagawa ng pawis na lumalabas sa maliliit na butas ng ating balat. Ang 6. B____________ ang dinadaluyan ng dugo papunta sa ugat o nerves, na nagdadala ng mensahe sa utak upang iparating ang naramdaman ng ating balat. " Mga Pagpipilian: 1+0 = Epidermis 1+1 = Dermis 2+1 = Hypodermis 4+2 = Blood vessels 1+3 = Oil glands 3+2 = Sweat glands (Clue: Ang sagot sa addition ay katumbas ng hinahanap sa bawat bilang sa itaas.) Paglalapat ng gawain sa tahanan Gawain: I-trace ang katawan sa Manila paper sa tulong ng nakakatanda sa tahanan at isulat ang katagang “Ang aking Katawan na nababalutan ng balat ay aking ginagamit upang makadama”. 6
Gawain 6: Pangangalaga ng Katawan Layunin: Natutukoy ang wastong paraan ng pangangalaga ng mga bahagi ng katawan na ginagamit upang makadama. Panuto: Isulat sa pahina 9 ang tsek (√) kung ang isinasaad ng larawan ay nagpapakita ng wastong pangangalaga sa katawan at ekis (x) kung hindi. 1. Nagbabasa sa lugar na 4. Nagsesepilyo ng may sapat na liwanag. ngipin at dila. 2. Nakikinig sa malakas 5. Uminom ng sapat na musika. na dami ng tubig. 3. Tinatakpan ang ilong kapag dumadaan sa maalikabok at mausok na daan. Pag-alam sa mga Natutuhan Panuto: Isulat sa iyong sagutang papel kung anong bahagi ng katawan o pandama ang tinutukoy sa bawat larawan. Bahagi ng katawan Pandama 1. _______________ Paningin/makakita tainga 2. _______________ 3. _______________ Pang-amoy 4. _______________ Panlasa balat 5. _______________ Tandaan Ang mata, tainga, ilong, dila, at balat ay mahahalagang bahagi ng ating katawan. Ito ay ginagamit na pandama. Ang mga bahaging ito ay may tiyak na tungkulin. Gumagawa rin ang mga ito ng iba pang bagay. Mahalaga ang wastong pangangalaga ng ating mga pandama. Ang ating mga mata ay tumutulong upang tayo ay makakita. May iba't-ibang tungkulin ang bahagi nito na binubuo ng cornea, iris, pupil, lens, retina at optic nerve. Ang ating tainga ay tumutulong upang tayo ay makarinig. Mayroon itong iba't- ibang bahagi na nagtutulungan upang tayo ay makarinig ng mga tunog. Ito ay binubuo ng pinna, ear canal, eardrum, cochlea, at auditory nerve. Sa likod ng eardrum matatagpuan ang tatlong maliliit na buto sa ating tainga, ito ay ang 7 hammer, anvil at stirrup.
Ang ilong naman ang ating pangunahing gamit sa pang-amoy ng mga bagay sa paligid. Ginagamit din ito sa ating paghinga. Ang ilong ay binubuo ng nostrils, nasal cavity, at olfactory nerve o ugat patungo sa utak na nagbibigay ng kahulugan kung ano ang naaamoy. Sa loob ng nostrils matatagpuan ang cilia o mga buhok na nagsisilbing pansala sa mga dumi Ang dila ay isang uri ng pandama na tumutulong upang malasahan ang mga bagay na inilalagay sa ating bibig. Ang lasa ng pagkain ay dumadaan sa taste buds at sa dulo ng mga ugat. Kabilang sa mga lasang ito ang matamis, maalat, mapait, maalat at ang umami. Ang mga ugat ang nagdadala ng mensahe sa utak na nagbibigay kahulugan sa lasa ng pagkain. Ang balat ay ang panlabas na bahagi na bumabalot sa ating katawan. Ito ang ating pananggalang sa pagkaubos ng sobrang tubig, pinsala, at impeksiyon. Tumutulong ito sa pagpapanatili ng temperatura ng katawan at pandama sa paligid. Binubuo ang balat ng epidermis bilang panlabas na bahagi na ating nakikita at nadarama, at dermis sa ilalim ng balat na sumasaklaw sa blood vessels, nerves, sweat glands, at oil glands. Huling Pagsubok Panuto: Basahin ang mga pangungusap. Isulat ang titik ng iyong napiling sagot sa sagutang papel na nasa pahina 10 ng modyul na ito. 1. Alin sa sumusunod na bahagi ang parang malinaw na salamin na tumatakip sa unahan ng ating mata? A. cornea B. iris C. pupil D. retina 2. Ito ay ang panlabas na bahagi na sumasagap ng tunog na ating naririnig, anong bahagi ng tainga ito? A. cochlea B. ear canal C. eardrum D. pinna 3. Anong bahagi ng ilong ang may dalawang butas at may buhok sa loob na nagsisilbing pansala sa mga duming nalalanghap? A. nasal cavity B. nostrils C. nerves D. ilong 4. Ang sumusunod ay mga panlasa na matatagpuan sa taste buds ng ating dila MALIBAN sa __________. A.maalat B. mapait C. mabango D. matamis 5. Ano ang tawag sa bahagi ng balat na nakikita at nadarama kung saan makikita ang dead skin cells? A. blood vessels B. dermis C. nerves D. epidermis Pagninilay Panuto: Isulat ang iyong natutunan sa sagutang papel sa tulong ng mga sumusunod na katanungan. Ang mga Bahagi at Gawain Ano pang ibang mga Ano ang aking ng Pandama ay gumabay sa halimbawa ang maari kong akin upang pag-isipan ang natutuhan sa Modyul idagdag para sa aking sumusunod... na ito? lubusang pagkatuto? Anong mga kaalaman ang Anong kagandahang asal Ano ang aking maaari kong maibahagi sa aking ang aking napaunlad sa konklusyon sa aralin na mga kaibigan at pamilya? aralin na ito? ito? Mahusay! Kagila-gilalas ang iyong ipinakitang determinasyon na matapos ang modyul na ito. Binabati kita! 8
SAGUTANG PAPEL SA SCIENCE 3 IKALAWANG KWARTER MODYUL 1 S3LT-lla-b-1 Pangalan: ____________________________________ Baitang 3 Pangkat: __________________________ Unang Pagsubok Balik Tanaw Gawain 1.1 1. ___________ 1. _____________________ 1. _____________________________________ 2. ___________ 2. _____________________ 2. _____________________________________ 3. ___________ 3. _____________________ 3. _____________________________________ 4. ___________ 4. _____________________ 4. _____________________________________ 5. ___________ 5. _____________________ 5. _____________________________________ Gawain 1.2 1. Ang ________ ay bahaging may kulay na komokont rol sa liwanag na pumapasok sa at ing mat a. 2. Ang ________ ay hugis bilog at dit o pumapasok ang liwanag sa at ing mat a. 3. Ang ________ ay git nang bahagi ng mat a na nagbibigay ng larawan na makikit a sa ret ina. 4. Ang ________ ay nagsisilbing pansala sa sobrang t aas ng liwanag upang makabuo ng imahe at magkaroon ng pokus sa mga bagay na nakikit a. 5. Ang ____________ ay t agapag-ugnay ng mensahe ng mat a sa utak. Gawain 3 1. ______________ 2. ______________ 3. ______________ 4. _____________ Gawain 4 Gawain 5 1. ___________________ 6. ___________________ 1. _________________ 4. _________________ 2. ___________________ 7. ___________________ 2. ______________ 5. _________________ 3. ___________________ 8. ___________________ 3. ______________ 6. _________________ 4. ___________________ 9. ___________________ Gawain 6 5. ___________________ 10. __________________ 1. ____ 2. ____ 3. ____ 4. ____ 5. ____ Pag-alam sa mga Huling Pagsubok Pagninilay Natutunan 1. _________________ 1. _________________ ______________________________________________ ______________________________________________ 2. _________________ 2. _________________ ______________________________________________ 3. _________________ 3. _________________ ______________________________________________ 4. _________________ 4. _________________ ______________________________________________ 5. _________________ 5. _________________ ______________________________________________ 9